Bilim dünyası, insanlığı "çöküş" kavramıyla tanıştırırken, kurumsal ve toplumsal değersizleştirme süreçleri göz ardı ediliyor. Peki, bu değersizleştirme taktikleri toplumları nasıl etkiliyor ve nelere yol açıyor? İşte detaylar!

Değişim ve Gelişimin Yansımaları

Yerleşik tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş, aile yapısından toplumsal değerlere kadar birçok alanda değişimi beraberinde getirdi. Geniş aile yapısı çekirdek aileye dönüşürken, kadın-erkek eşitliği arttı, eğitim seviyesi yükseldi. Bu değişimler, sorgulayan ve itiraz eden bireylerin sayısını artırarak, biat kültürünün yerini anlaşma süreçlerine bıraktı.

Ancak bu yeni olgu, kuralların etkin bir şekilde uygulanmasını gerektiriyordu. Yasama, yürütme ve yargının birbirinden ayrı ve bağımsız olması, tüm toplumsal kesimlerin haklarını savunabilmesi için örgütlenme özgürlüğüne sahip olması gerekiyordu. Bu süreç, eşitlik ve devlet müdahalesinin en aza inmesi yönünde ilerlerken, iktidarlar da kendi konumlarını koruma mücadelelerine giriştiler.

Değişme, gelişme ve demokrasi bir tramvay metaforuyla açıklanabilir mi? Tramvaya binmek ve inmek gibi, bu süreçte nereye gitmek istediğimiz ve ne zaman indiğimiz önemlidir. Ancak dinlerin de bu süreçteki rolü göz ardı edilmemelidir. Musevilik, Hıristiyanlık ve İslam gibi tek tanrıcı dinler, çıkışlarında halktan yana olsalar da zamanla mevcut düzenin aracı haline gelebilirler.

Kitleleri İkna Etme veya Zorlama Sanatı

Eğer egemenler, değişme ve gelişmeleri kontrol altında tutamıyorlarsa, süreci engellemek ve geriye çevirmek için ellerinden geleni yaparlar. Bu denemenin en kullanışlı aracı ise kitleleri ikna etmek veya ikna olmak zorunda bırakmaktır! İşte bu noktada, değersizleştirme devreye girer.

Kitleleri ikna olma zorunda bırakmanın yollarından biri, değişme-gelişmeden yana olan her şeyi, insanı, kurumları, toplumu değersizleştirmektir. Yasama, yürütme ve yargıdan başlayarak neredeyse tüm kurum, kuruluş ve değerlerin içini boşaltarak değersizleştirmek, toplumun geleceği açısından birden çok sonuç doğurabilir:

• Toplumun çöküşü (toplum çökertme eylemi)
• Yönetimin tamamen ele geçirilmesi
• Toplumun tüm kurumsal yapısının ve varlığının ortadan kaldırılması
• Değersizleştirmenin dönerek kendi iktidarını yok etmesi

Toplumlar ve onların yönetimi açısından önemli olan, toplumsal rızanın alınması ve sürdürülebilmesidir. Alınamayan veya sürdürülemeyen toplumsal rızaya karşın iktidar direnişi, toplumun çökertilerek yok edilmesine veya toplumsal rızayı alamayan iktidarın yok oluşuna yol açabilir.

Demokrasi ve Değersizleştirme İlişkisi

Demokrasi, eşitler arasında eşitlikçi bir yönetim anlayışı olarak gelişimini tamamlamış bir yönetim biçimi değildir. Gelişmekte olan ve devletin görünmezliğiyle asıl biçimine kavuşacak bir yönetim biçimidir. Bu nedenle, demokrasi değersizleştirmenin konusu olamaz.

Çünkü insanı, kurumları, toplumu değersizleştirmenin ana yolu, birimlerin yetki, sorumluluk, beceri ve donanım birikimlerini yok saymaktan, yok etmekten, üretilemez kılmaktan, toplumu kin ve nefrete boğmaktan geçer. İşte tüm bu nedenlerle gelişmekte olan demokrasiyle, iktidarların insanı, kurumları, toplumu değersizleştirme düşünce ve eylemi birlikte olamaz, yaşayamaz.

Sonuç olarak, değersizleştirme taktikleri toplumları derinden etkileyen ve çöküşe sürükleyebilecek tehlikeli bir araçtır. Toplumsal rızayı korumak, kurumları güçlendirmek ve demokrasiyi geliştirmek, bu tehlikenin önüne geçmek için hayati öneme sahiptir. Aksi takdirde, toplumlar kendi sonlarını hazırlayabilirler.