Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED), çarpıcı bir sergiye ev sahipliği yapıyor: "Kuşbakışı Filistin". Sergi, Filistin'in tarihini farklı perspektiflerden ele alarak, sömürgeci bakış açısıyla yerel direniş arasındaki mücadeleyi gözler önüne seriyor. Osmanlı arşivlerinden günümüze uzanan belgeler ve sanat eserleri, Filistin'in zengin ve karmaşık geçmişini anlamak için benzersiz bir fırsat sunuyor.

Filistin'e Farklı Bir Bakış

Sergi, Filistin'in tarihsel süreçte nasıl "yukarıdan gözlenen veya hayal edilen kutsal bir yer" olduğuna odaklanıyor. Peygamber mesellerinden modern İsrail dronlarına kadar, Filistin'in sürekli olarak kuşbakışı temsil edilmesi, serginin temel çıkış noktasını oluşturuyor. Ancak sergi, sadece havadan çekilen fotoğraflar ve haritalarla sınırlı kalmıyor. Aynı zamanda, bu görüntülerin ardındaki gerçekleri, yani Filistin halkının yaşamlarını, mücadelelerini ve direnişlerini de gözler önüne seriyor. Sanatçıların eserleri, kayıp arşivleri geri çağırarak, yerinden edilmişliğe karşı bir tür ev kuruyor ve hakim militarist dilin içinden geçerek yeni bir dil yaratıyor.

Sergide yer alan altı tematik bölüm ("Gökyüzü Casusları", "Mit ve Düzen", "Kudüs'ün Temsili", "Hafıza Limanları", "Seyahatler ve Arzular", "Coğrafi Görünüm ve İktidar"), Filistin coğrafyasının ve tarihinin farklı yönlerini inceliyor. İzleyiciler, alan gözetimi ve teknolojisinin tarihini, farklı siyasi rejimlerin bu teknolojileri nasıl kullandığını ve Filistin halkının bu teknolojilere karşı nasıl direndiğini keşfediyor.

• Gökyüzü Casusları: Havadan çekilen fotoğrafların ve haritaların Filistin üzerindeki etkileri
• Mit ve Düzen: Filistin'in mitolojik ve dini temsilleri
• Kudüs'ün Temsili: Kudüs'ün tarih boyunca farklı kültürler tarafından nasıl tasvir edildiği
• Hafıza Limanları: Filistin halkının hafızasındaki önemli yerler ve olaylar
• Seyahatler ve Arzular: Filistin'e yapılan seyahatlerin ve Filistin halkının arzularının temsili
• Coğrafi Görünüm ve İktidar: Coğrafyanın siyasi iktidarla ilişkisi

Sanat ve Direnişin Gücü

Sergide eserleri yer alan sanatçılar, Filistin'in tarihine içkin tarihsel malzemeleri sanat çalışmalarıyla yan yana getirerek, Filistin'in sesini duyurmaya çalışıyorlar. Khalil Rabah gibi sanatçılar, müze-iktidar ilişkisini tersyüz ederek, yarı-kurgusal müzeler kuruyor ve gerçek ile kurgu arasındaki ayrımı silikleştiriyorlar. Bu sayede, Filistin'in karmaşık ve çok katmanlı tarihini anlamak için yeni yollar açıyorlar.

Sergi, aynı zamanda İsrail'in yaygın "Biz gelmeden önce buralar hep dutluktu" söylemine karşı bir cevap niteliği taşıyor. Sergi, Filistin'in halkı tarafından nakış nakış işlenen tarihini göstererek, bu söylemin ne kadar yanlış ve yanıltıcı olduğunu ortaya koyuyor. Osmanlı arşivinden bugüne uzanan belgeler, sanatçıların kişisel hafıza parçalarıyla birlikte bir karşı-arşiv kurarak, Filistin'in direnişini ve hayallerini canlı tutuyor.

Sonuç

"Kuşbakışı Filistin" sergisi, Filistin'in tarihini ve kültürünü anlamak için önemli bir fırsat sunuyor. Sergi, sadece geçmişe değil, aynı zamanda günümüze de ışık tutarak, Filistin'in süregelen mücadelesini ve direnişini yansıtıyor. Sanatın ve direnişin gücünü bir araya getiren bu sergi, izleyicilere Filistin'e farklı bir gözle bakmayı ve bu coğrafyanın karmaşıklığını anlamayı öneriyor. Sergi, Filistin'e sadece yukarıdan bakan o tanıdık gözle değil; toprağa basan, belleğini duyan bir bakışla yaklaşmayı amaçlıyor.