Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi kayıp ve kaçağıyla mücadelede yeni bir döneme girdi. Özellikle konut sektöründe yaygın olan tapu harcı kaçakçılığına karşı sıkı önlemler alınıyor. Geçtiğimiz dönemlerde kira gelirlerini mercek altına alan bakanlık, şimdi de konut satışlarında düşük bedel beyan edenleri tespit ederek tebligat göndermeye başladı. Peki, bu süreç nasıl işliyor ve vatandaşları neler bekliyor?
Konut Satışları Yapay Zeka ile İnceleniyor
Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı'nın açıklamalarına göre, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) uzun süredir yapay zeka destekli bir sistemle gayrimenkul değer tespitleri yapıyor. MEVA (Mekânsal Veri Analizi) Sistemi sayesinde, taşınmazlarla ilgili vergisel yükümlülükler detaylı bir şekilde izleniyor.
Sistem, taşınmazın belediyedeki rayiç değeri, emsal değerler (internet ilan fiyatları), gayrimenkul değerleme raporları gibi çeşitli kaynaklardan elde edilen verileri kullanarak beyan edilen tapu harcı matrahının düşük olup olmadığını inceliyor. Bu incelemeler sonucunda, piyasa koşullarına göre düşük beyanda bulunduğu tespit edilen mükelleflere GİB tarafından yazılar gönderiliyor.
Özelmacıklı, "Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belli bir süredir yapay zeka üzerinden gayrimenkul değer tespitine yönelik çalışma yapılıyordu. Mekânsal Veri Analizi (MEVA) Sistemi üzerinden Gelir İdaresi Başkanlığı, bilgi teknolojilerinden faydalanarak taşınmazlarla ilgili vergisel yükümlülüklerin izlenmesiyle ilgili son dönemde önemli adımlar attı," dedi.
Ceza Var mı? Süreç Nasıl İşliyor?
Peki, düşük beyanda bulunanlara doğrudan bir ceza uygulanıyor mu? Şu an için doğrudan bir ceza söz konusu değil. Ancak, mükelleflere gönderilen yazılarda, 15 gün içerisinde bu durumun düzeltilmesi ve pişmanlık hükümlerinden yararlanılması tavsiye ediliyor. Bu süre içinde beyan farkının ödenmesi talep ediliyor.
Özelmacıklı, "Burada doğrudan bir ceza yok. 15 gün içerisinde bununla ilgili bir kaçınmanın bertaraf edilmesi tavsiye edilerek pişmanlıkta bulunulmasına ilişkin örnekler gönderiliyor. Beyan farklarının ödenmesi talep ediliyor," şeklinde konuştu.
- Adres: Taşınmazın adresi belirtiliyor.
- Matrah: Satışta beyan edilen tapu harcı matrahı gösteriliyor.
- Uyarı: Gösterilen satış bedelinin piyasa şartlarına göre düşük olduğu belirtiliyor.
Değer Barışı ve Tapu Harçları Hakkında Öneriler
Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, Türkiye'de doğru beyan sistemine geçilebilmesi için bir değer barışına ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor. Değer barışı çerçevesinde, değer artış kazancına ilişkin kazancın belirli bir süre ile muaf tutulması veya ilk satışlarda muafiyet getirilmesi öneriliyor.
Ayrıca, tapu harçlarının da makul seviyelere düşürülmesi gerektiği belirtiliyor. Yüksek tapu harçları, vatandaşları düşük beyanda bulunmaya teşvik edebiliyor. Tapu harçlarının düşürülmesi, hem devletin vergi gelirlerini artırabilir hem de vatandaşların yükünü hafifletebilir.
Özelmacıklı, "Ülkemizde doğru beyan sistemine geçilebilmesi adına bir değer barışına ihtiyaç duyuluyor... Değer barışı geldiği zaman tapu harçlarında da bir düzenlemeye gidilmeli, tapu harçları daha makul seviyelere düşürülmelidir," ifadelerini kullandı.
Sonuç olarak, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın tapu harcı kaçakçılığına karşı başlattığı bu yeni süreç, gayrimenkul sektöründe daha şeffaf ve adil bir ortamın oluşmasına katkı sağlayabilir. Vatandaşların gerçek değerleri beyan etmeleri, hem kendileri açısından olası sorunların önüne geçmelerini sağlayacak hem de devletin vergi gelirlerinin artmasına yardımcı olacaktır. Aksi takdirde, yapay zeka destekli sistemler sayesinde tespit edilen düşük beyanlar, ilerleyen dönemlerde daha ciddi yaptırımlara yol açabilir.
